Life with Lola

I saw Lola in front of the mango tree, she's caressing it and talking to it. It's kinda weird for me but I didn't mind it at all nalang. Maybe, I'm not used to it since 16 years ko nga wala nagpuyo diri sa province so wala jud ko kabalo ug unsay lain pang nahitabo. I even saw tiyo Ricky nga nag daob sa mga iyang sinilhig nga sagbot, grabi jud ka kugihan nis Tiyo oy.

"Oh, Kiray mata naman diay ka. Have your breakfast now while init panang sinangag diha, good thing kay nainit nako ug balik." ingun ni Tiyo.

I just smiled back and he gave a nod dayon nagtiwas ug panaob sa sinilhig.

It's around 10 am na and di jud ko mapul-an maglantaw kay Lola. She is really pretty sa iyang pangidaron, even having wrinkles but still she looks alluring while she's heading to me.

"Hmmm kahumot aron oy. " I said while sniffing the sweet like a candy air.

"Partida wala pa gani na maligo si Mama, Kiray gihumotan naka. " Tiyo Ricky laughed.

Nakita nako si Lola nga nagpang lingo-lingo ug ni nipahiyom maong nikatawa nalang pud ko gamay.

Again, the fragrance of ripe mango started to dance in the air and smelled like an addictive perfume. Di jud nako malikayan nga di mag simhot ug todo sa hangin sa sobra ka humot. I started to crave sa dihang nag tubig na akong baba as I saw those ripe mangoes hanging in the tree. Tuod duol lang jud ang mga bunga, pwedi ra sungkiton.

"Lola, humot kaayo ang mangga. Gusto ko mukaon ana karon. " I said and pouted.

"Mao na ang tinanom nimo Kiray, kitaa taas pa kaayo nimo naapsan nalang ka. " sungog ni Tiyo.

He's teasing me again. Gisipatan ra nako siya ug mas nikatawa pa siya'g duro. Ma human jud ning adlawa nga puro nalang panungog ni Tiyo ba. Mao jud siguro ni resulta of not having a wife and kids kay sa pag umangkon nalang manungog.

Lola instructed me to get in the house kay kuyogan ko niyang mukaon. She told me too na unyang hapon mi mangaon sa mangga kay siya ra daw ang manungkit, nalipay sad ko. Makakaon nako ug mangga nga ako mismo nagtanom. Grabi kadali lang sa tuig. Nalipay pud ko kay paghuman namo ug kaon, wala mahisgutang Lola ug nawala pa jud sa hunahuna niya nga paulion ko sa siyudad, katong giingun niya ganinang alas dos.

"Apo sa sunod ha ug mugawas ka ayaw pagsuot ug seksi." She warned me.

"Ayaw pagsuot seksi Kiray kay basin sitsitan kas mga tanom diri. " tiyo Ricky added.

I was stuck between laughing and of course terrifying. It was part of a bait of course but it sounds serious either. Pero wala rato, wala nalang nako gi mind.

Pagkahapon, I saw Lola's face. She's so happy while watching me eating up the fruit, ug naa jud ni isa ka word si Lola kay siya jud ang ni insists ug panunghit sa mangga. I couldn't imagine that at her age, she's still capable of doing it. Lahi rajud ang kabaskog niya. She's really strong and healthy, and I admire her so much for that. Kung mo request siguro ko pasayawon ni ug budots wa jud ni duha-duha musayaw. Just like how wish I could be that strong enough like her as I reached that desired age. Hopefully.

"You looked like a kid of how you dressed up, Kiray. Sabagay, bata man diay ka ug height. " He threw me another lame joke again.

Wala nako siya panumbalinga. I focused everything on eating mangoes. His jokes about me couldn't affect me anymoreㅡ mag anad-anad nako kay naa pa koy 29 days mo stay diri. Unta mawala sa hunahuna ni Lola nga papaulion ko'g balik sa City, and I keep on praying for that.

"KIRAAAAY! KAGWAPA NAMAN NIMO OY! " Someone shouted.

I stopped eating when someone shouted my name. Naglingi lingi kos palibot pero wa jud koy nakitang tawo. Pero si Lola ug Tiyo Ricky, grabi nang hiki-hiki ug katawa. Nag wonder na nua ko ug si kinsa tong makabungog nga nanawag nako.

"AY KATAAS SA ILONG, WAMAN LANG KO MAKIT-AN. MAS TAAS PA GANI KO NIMO HA, PERO MURA KO'G PUTOT SA IMUHANG PANAN-AW. " She laughed and approached me with a tight hug.

"Hoy kolera ikaw man diay na, Kayang!" I shouted and hugged her back.

Grabi namong pangnyagit sa dihang nagka atubang nami duha. Gitabunan nalang gud ni Lola iyaha dunggan tungod sa among pang nyagit. Imagine pila mi ka years wa magkita. The last time I saw her, I was 10 years old, and sa City mi nagkita kay nag pa opera siya kay nadisgrasya. Way pag lubad! Mao gihapon mi kung unsa mi sauna. She's Calla, my childhood friend.

"Unya? Kumusta naman atong kamot diha?" I teased.

"Dia singkaw gihapon HAHAHAHAHAHA" She cackled and gipakita iyahang kamot nga hiwi.

Lanog kayng palibot sa among pagpangatawa. Basta kanis Kayang ang mudagsa, mao jud ang magdag bida. Kuwang nalang masudlag mananap ang imuhang baba sa sige'g katawa kay di jud ni siya mahutdan ug pangpakatawa. And yes, gisemento na iyaha kamot kay tungod sa kaulit sa Mangga, nadisgrasya.

Niabot ang gabie nga puro ra jud katawa ang nahitabo diri sa balay. After namo nag dinner, nananghid na muoli si Calla kay basin kuno ug atangan siya'g lungon sa dalan inig uli kung magpa abot siya'g alas 6 sa gabie. Syempre, we just laughed kay we knew that Calla was just joking.

"Grabi jud ni'g memorya si Kayang, ultimo pagka kwatro anyos ninyo nga memories nahinumduman gihapon katung mga panahon nga sip-unon pa mo." Tiyo muttered.

"Ikaw baya jud to among kaduwa sauna Tiyo. Bisan ako makadumdom ko nga himuan pa mi nimo'g pusil-pusil ug truck-truck nga sanga sa saging." Sulti nako nga nag kaon napud sa mangga.

"Sayop jud ka ana Kiray kay wa jud ko makahimo ninyo ug mga duwaan sauna. Tigbantay rako ninyo, di gani ko muapil sa inyuhang duwa." Tiyo Ricky explained.

"Atik ka Tiyo oy. Kita baya to permi kuyog sauna mag duwa bisan ulitawo naka ato." I said and frowned.

Nitutok ras Tiyo nako ug makita sa iyahang expression sa nawong nga naglibog pud siya. Dayon nilingo-lingo na siya ug niingun nga sayop daw ko kay never kuno siya nakigduwa namo pagkabata. Nihawa na siyas sala. In my mind, basin nag joke ras Tiyo kay 100% sure jud ko sa akong memories and sungugan baya nis Tiyo basin nanungog napud.

Same as last night, I smell the scent of a ripe mango again dancing in the cold air. It's already 10 in the evening naman pud diay, and naa pa sad ko's gawas. Lahi ra jud ang kabugnaw diri sa probinsya. Kung pwede palang diri sa gawas matug kaso Lola called me and put her blanket along my body napud. I'm wearing a thin sleeveless dress man gud, as she thought nga basin mabugnawan daw ko.

2 weeks passed and it was Lola's birthday, I saw her talking to the mango tree and did the same to its neighboring trees. Perhaps I consider that she's doing it habitually even if it's really weird for me. Pero, there's something that caught my attention.

"Lola, naa man lagi nay red nga ribbon ang punoan sa mangga?" I asked her out of curiosity.

"Birthday man namong duha, Kiray. " She smiled sweetly.

I grimaced. It's new to me nga hasta punoan sa prutas, butangan man pud ug ribbon. I don't wanna think that bad for Lola, kay I know bisan sa iyaha pangidaron I am very sure nga vivid and normal pa jud na iyaha pang hunahuna.

"Nagtakdo napud na imong mga kilay. Dungan sa pagtanom nimo aning punoan sa mangga, birthday baya pud to nako." She stood up and hugged me.

I smiled. It was Lola's birthday man diay to when I planted the mango tree. Of course, that mango fruit jud kay hinatag ra pud to sa isa ka bata nga laki ni attend sa birthday ni Lola that time. He gave me that fruit when I weeped outside the house kay nahutdan ko ug Ice cream. Sadly, wala nako nakuha iyaha name, pero because of that kid naa nami punoan sa mangga nga grabi ka tam-is.

"Lola, Kiray, sud namo diri kay sugdan na daw ang prayer. " Calla shouted from the balcony.

We didn't hesitate to go inside the house. Sa balcony palang daan, daghan nay ni greet ni Lola ug Happy 86th birthday. And I saw Lola delighted. Di kabayran ang happiness sa iyahang reaction. Worth it tanan namong sleepless nights ni Calla ug Tiyo just to prepare for this event.

"Happy 86th birthday nang Neneng." A middle aged woman greeted.

Lola just smiled purely and thanked to Tiya Cely, my Lola's suki sa haplas. My heart was happy too seeing her so enjoyed the moment.

"Mao na ba nis Kiray, nang? Kagwapa na ba kaayo buyag oy. Naliwat jud tanan sa amahan." Tiya Cely said.

"Thank you, Tiya. " I smiled and offered my hand for a bless.

Nag pa bless pud si Tiya Cely and she didn't not stop staring at me. So, nihawa nami sa balcony and niadto sa dining area.

People sang Happy birthday song for my Lola. Everything's priceless. I saw her teary eyed and kept on swaying her head while clapping her hands. She's genuinely happy. After the song, we started eating the foods.

One hour passed, naay uban nananghid na manguli kay layo-layo pa ilang byaheon and it's very dangerous nga magabhian sila sa dalan kay di kaayo daghan ang lights sa kalsada. So we prepared foods for them para e take home. Naay uban nag duyog ug kanta sa balcony, ang uban pud busy ug istoryahanay sa kaagi ug nagkinatawaay nga mura ug walay ugma, and ang uban pud naa sa garden and farm ni Tiyo kay iyahang gipang hambog iyang mga tinanom ug binuhi nga animals nga healthy kaayo.

"Kinsa man tung laki nga lami kaayo ug tingug ganiha sa manyanita? Bugnaw kaayo, giganahan jud ko'g kuskos sa akong gitara. " Tiyo Felipe asked.

Nagtinan-away raming tanan. Naa mi sa sala nag lingkod together sa mga kauban namo nag manyanita ganihang kadlawon diri ka Lola nga balay.

"Basin si Tiyo Ricky to, Tiyo. " Calla answered.

"Busy baya ming Ricky ganiha prepare sa pagkaon sa kusina samtang nanganta mo." Diana exclaimed, my Tiyo Ricky's ex girlfriend.

Nahilom ming tanan sa sala and naghunahuna ug kakinsa jud tong tingug sa laki niapil ug kanta.

"Kang Ricky to nga tingug, kaila ko's tingug anang bataa ug mukanta. " Lola said and nihawa sa sala.

We just nodded and sighed. The topic changed, and nagsugod nag kahugyaw ang palibot sa dihang nudagsa si Calla. Ang nagdala ug bida sa tanan.

One week left for me para mag stay diri sa province. Everything never failed to work on things, very memorable jud ang tanan. Everyday mi maglaag ni Calla with a purpose. Mulagpot mi ug laing sitio para lang manghatag ug mga gulay kada pamilya. It was a nice feeling nga makatabang kas isig katawo nimo. Every birthday jud kuno na buhaton nila Lola nga mang harvest sa farm and garden para lang ipang pack ug ipang hatag kada pamilya as pasalamat ni Lola sa dugang tuig niya diri sa kalibutan.

"Daghan kayng salamat ani mga langga. " An elder man thanked us.

We just gave him a pretty smile, but we were amazed when he extended us a native fan. We tried to give it back to him kay basin malugi siya kay mao jud daw na iyaha panginabuhian sukad bata pa siya hantud karon nga he is 70 years old na pero still making native fan. But he insisted nga ug e uli daw namo, mangluod daw siya. Such a cute manner lang jud, so we accepted it wholeheartedly and took some photos with him.

Padung nami pauli ni Calla and hugyaw jud kanunay ang dalan kay tungod sa iyang bida. Kung siya jud imuhang kauban, mag ilis dayon jud ka ug underwear inig uli kay mag sige jud ka'g ihi-ihi tungod Kay di mahunong imong pag hiki-hiki. Pero di ma worry kung malanog namo ang isa ka lugar kay talagsaon ra jud ang balay diri, wala mi madisturbo nga pamilya or tawo sa palibot. Walay musita namo kundi mga kahoy ra, matud pa ni Calla.

"Quiet nata kay gibadlong nata's kawayan sa atong kasabaan HAHAHAHAHA" Calla joked.

"Maayo kayng kawayan mamadlong naman oy hahaha" I replied sa iyaha joke while walking pauli sa balay.

"Bitaw Kiray seryoso jud di nata magsaba. Waka kabantay anang kawayan nga straight man unta nag barug, nganong ni bow naman na bi? Sakto ra baya ang hangin." Calla in a serious tone.

Nag ngisi rako nag tutok ni Calla, I knew she was just joking ra jud. Pero, while staring at her mura bitaw siya ug nahadlok. She's not looking at me, nag tan aw siya sa kawayan. I dunno ug nag prank raba ni siya nako nga hadlukon ko or wala. So, ako siya gikusi sa iyahang kilid kay I know grabi jud na siya ka gilkanun pero imbes nag expect ko nga musyagit siya, igo ra siya niigting ug gibira ko'g kusog para manlakaw na.

"Ngano man ka Kayang? Mura man ka'g naka kita'g abat oy hahaha" I laughed while nagsunod pud niya'g baktas.

"Please, Kiray quiet. Hapit na baya mag 6 pm." She answered me in a scary tone.

Naabot nami sa may balcony sa balay and still mao gihapon ang reaction ni Calla. Naabtan namo silang Lola ug Tiyo nga busy ug andam para panihapon, naa sa lamisa sa balcony sila nag prepare, para daw presko.

"Kahumot sa mangga oy. Kalami ikaon baya." I said while naghangad sa punoan sa mangga.

"Ingna humot sa buwad, di kay sa mangga" Calla replied.

"Ops! Aynag punita Kiray! " Lola warned me sa dihang naay tulo ka buok mangga ang nahagbong sa akong gibarugan.

"Gihumotan gani siyas mangga La, pero wa nakatimaho sa imong gipritong buwad." Calla said and nilingkod tupad ni Tiyo Ricky.

Nanglingkod naming upat sa lamisa ug Lola led the prayer. Lami kaayo ang foods kay naay sinugbang buwad with kamatis and sibuyas sa sawsawan, naa pay law-oy nga sabaw, naa pay prutas nga naka sliced and naka chopped na daan and lastly ang tapol nga rice nga maoy gipartner sa sud-an.

"Kanis Kiray, wa jud tawn na siyay adlaw di mag hisgot anang kahumot sa mangga nga ultimo kami ni mama gani di man makatimaho." Tiyo Ricky said nga nag hukad pud ug kan-on.

"Humot man jud kaayo. Pero aysa. La, mamadlong diay nang kawayan? Giprank man siguro kung Calla ganiha padung namo pauli." Sumbong nako kay Lola.

Nag tinan-away si Lola, Tiyo Ricky ug Calla sa akong giingon. Why? Did I say something bad ba? Nag sugod nami ug pangaon nga way tingugay. Wa jud tawy ni dare ug litok. Ang naghatag lang ug saba kay ang pag usap namo sa pagkaon ug paghigop sa sabaw. I don't know why they acted so weird naman. Paghuman sa dinner, nag random chika lang mi ni Calla. I didn't tell her nga naka smell napud ko'g humot sa mangga kay hapit naman mag 10 pm, so I told her nga manulod nalang sa kwarto ug matug.

After that dinner yesterday, I noticed some routine changes inside the house, and this time Lola's very strict na. Di na pud ko niya palaagon sa kasilinganan, which is maoy nagpa sad nako ug todo and plus after two weeks of staying ni Calla diri sa balay ni Lola, nidecide na siya mularga balik pa Manila kay mag review na daw siya. 6 days nalang pud ko diri, and mubalik na pud ko's Cebu.

Lola scolded me as always whenever I dressed inappropriately. If I tended to get outside in the house without wearing her blanket around me, she got mad. These past weeks sound erratic, I dunno why. I stayed here but even touching the mango tree is always forbidden for she warned me to not get closer to it. But I understand Lola for that even though I've so many thoughts bothering me because she's quite different now unlike those times I stayed here three weeks ago. It's because of that last dinner with them jud, it started there.