วัยกำลังพัฒนา

นางราชพฤกษ์คอยสังเกตบดินทร์ว่าพัฒนาการด้านกล้ามเนื้อมัดใหญ่และมัดเล็กล่าช้า ผิดปรกติ

หรือไวเกินไปหรือไม่

[คู่มือมีลูกเมื่อพร้อม]

ทั้งสองคนพยายามทำตามคู่มือมีลูกเมื่อพร้อม

[1 เดือน จ้องมองวัตถุที่ห่างจากใบหน้าประมาณ 8 นิ้วได้]

นายยุทธนาเล่านิทานมีภาพสีสันสดใสขนาดใหญ่ (อ่านหนังสือที่มีโคลง กลอน คำสัมผัสเป็นจังหวะ) บดินทร์มองสบตาผู้เป็นพ่อ

[2 เดือน แขวนโมบายของเล่นสีสดกรุ๋งกริ๋ง]

มีประโยชน์มากสำหรับบดินทร์ ผู้ชอบใช้เท้าเตะขอบเตียงเพื่อให้โมบายที่แขวนอยู่เกิดเสียงเมื่อต้องการให้คนเข้ามาสนใจ แต่ก็มองตามวัตถุในแนวราบ 180 องศา ก่อนจะค่อยๆ มองตามวัตถุผ่านแนวกึ่งกลางตัว

[3 เดือน ฝึกฝนส่งเสียง]

บดินทร์มีน้ำลายไหลออกมานอกปากบ้างคล้ายพ่นน้ำลาย และมองตามสิ่งของใหญ่ๆ ที่ไม่มีเสียงอย่างนายยุทธนาเดินไป-มา

[4 เดือน พลิกคว่ำ-หงาย, นำของเล่น เช่น ตุ๊กตา บอล มาให้สัมผัส]

เมื่อนางราชพฤกษ์เห็นบดินทร์ตื่นนอน เธอจับเขานอนคว่ำหน้าท้องราบติดกับพื้น เปิดโอกาสให้บดินทร์ได้ใช้ข้อศอกดันตัวเองขึ้น เขาชูคอแล้วหันหน้ามองหาเสียงกระเดาะลิ้นของแม่, บดินทร์คว้าจับกรุ๋งกริ๋งและถือของได้

[5 เดือน นั่งได้]

นางราชพฤกษ์จัดพื้นที่โล่ง ไม่ลื่น และกว้างพอให้บดินทร์พลิกคว่ำพลิกหงายและคืบได้อย่างอิสระ

[6 เดือน พยายามเขี่ยของชิ้นเล็กๆ เข้ามาอยู่ในฝ่ามือ]

นายยุทธนาอุ้มบดินทร์มองภาพสะท้อนของตัวเองจากกระจก พร้อมบอกชื่ออวัยวะส่วนต่างๆ , ฟันซี่แรกของบดินทร์เริ่มขึ้นแล้ว นางราชพฤกษ์จับผ้าอ้อมสะอาดชุบน้ำต้มสุกอุ่นๆ เช็ดทำความสะอาดฟัน เหงือก ลิ้น เเละเพดาน ก่อนผ้าอ้อมสะอาดแตะยาสีฟันผสมฟลูออไรด์ 500 ppm (ความเข้มข้นหนึ่งส่วนในล้านส่วน) แตะเป็นชั้นบางๆ แล้วถูฟัน ก่อนจะเช็ดฟองออก

[7 เดือน นั่งทรงตัวได้เอง โดยไม่ต้องใช้มือยัน, ชูมือให้อุ้ม, เริ่มเกาะยืนได้ และคลานได้คล่องแคล่ว]

นายยุทธนาทำคอกกั้นให้บดินทร์ได้เกาะยืน จัดพื้นที่ให้เขาได้คลานอย่างเหมาะสม

[8 เดือน ถือก้อนไม้มือละก้อน หยิบเม็ดยาด้วยปลายนิ้ว, ฟันทยอยขึ้นมาเรื่อยๆ ประมาณ 8 ซี่]

นางราชพฤกษ์เตรียมแปรงที่เหมาะสมกับวัยของลูกมาแปรงให้ลูก

[9 เดือน ฟังรู้ภาษา เกาะยืนและเหนี่ยวตัวลุกขึ้นยืนจากท่านั่ง]

นายยุทธนาและนางราชพฤกษ์เริ่มจับมือบดินทร์จูงเดินอย่างช้าๆ เพื่อเสริมสร้างความสัมพันธ์

และเป็นกำลังใจให้เขาหัดยืน หัดเดิน

[10 เดือน เกาะเดิน ถือก้อนไม้ 2 ก้อนเคาะกัน]

นางราชพฤกษ์ใช้รถหัดเดินที่เพื่อนบ้านให้บดินทร์ทำเป็นเครื่องเล่น เพราะเมื่อเขาอยู่ในรถหัดเดิน เวลาเคลื่อนที่เขามักจะเอาหัวพุ่งไปข้างหน้าก่อนถึงทรงตัวไม่ได้ และใช้ปลายเท้าจิกลงก่อนจะไถไปข้างหน้า ซึ่งอาจจะเกิดอาการผิดปรกติของเอ็นร้อยหวาย ทำให้การยืน การเดินไม่ปรกติ

เมื่อบดินทร์เริ่มเดิน เขาใช้ส้นเท้าลงก่อน ไม่มีเดินช้ากว่าพัฒนาการปรกติถึง 4-6 สัปดาห์

[11 เดือน สอนเก็บของเล่นให้เป็นที่. เกาะเดินเองได้ชั่วครู่, เลียนแบบท่าทางและเสียงพูด, ดื่มน้ำจากถ้วยโดยต้องช่วยเหลือ]

นายยุทธนาคอยประคองให้บดินทร์เริ่มหัดเดิน เขาพยามยามลุกทุกครั้งที่ล้มลงจนกลิ้งตีลังกา นายยุทธนาแทบไม่อยากเชื่อสายตาของตนเลย เขาคิดว่าบดินทร์ต้องร้องไห้แน่ แต่เสียงหัวเราะเอิ้กอ้ากนั่นบอกว่านายยุทธนาคิดผิด

[12 เดือน ยืนเอง หยิบก้อนไม้ใส่ถ้วย, เดินได้เอง]

นางราชพฤกษ์ต้องดูแลสวมรองเท้าให้บดินทร์แทบทุกครั้ง เพราะเขามักเดินด้วยเท้าเปลือยเปล่า เสี่ยงต่อการเกิดอุบัติเหตุ เช่น เศษแก้วที่ตำฝ่าเท้า พยาธิ และตาย

[13 เดือน พูดคำที่มีความหมายได้ 3 คำ]

[14 เดือน ลูกสามารถเดินได้โดยไม่ต้องยึดจับ]

บดินทร์สามารถเดินได้อย่างคล่องแคล่วในที่สุด

[16 เดือน ทำตามคำสั่งง่ายๆ ได้ เช่น นั่งลง เดินมาหา หวีผม, รู้จักปฏิเสธ, พูดคำที่มีความหมายได้ 5 คำ]

นางราชพฤกษ์จูงมือเดียวเดินขึ้นบันได, บดินทร์รู้จักรับและให้ของ เขาถือช้อนและพยายามป้อนอาหารเข้าปาก