1 Ang datu

"Miyeng!Miyeng!"

Malalakas na kalabog sa pintuan ang gumising sa diwa ni Rinanda.Sa lakas palang ng boses ng na sa labas ay batid na niya kung sino iyon.

"Rinanda!"the old woman called again."Miyeng!"

Rinanda wiped the saliva off her face,got up and opened the wooden door.She scratched the back of her head and said in a lazy tone,"Apo Sinag,"

The old woman is so sweaty as if she'd been running miles away.Hinawi nito ang sayang suot at deretsong pumasok sa loob,tila may hinahanap.

"Ang iyong ina?!"Eksaheradang tanong nito at sinuyod ang bawat silid.Sa lakas at pagmamadaling buksan ang kawayang pinto ay muntik pang maputol ang malalaking ugat ng punong tanging nagdudugtong sa salsag na dingding.

"Wala ba riyan,apo?"she asked curiously,brows furrowed.

Last night,her mom,Miyeng attended their tribe's feast.Dinadaluhan iyon ng matatandang namumuno sa kanilang tribo.Hindi niya namalayan kung nakauwi ba ang ina niya kagabi 'pagkat maaga siyang dinalaw ng antok.

Ang mga babaylan o manggagamot ay mababa lamang ang jatayuan sa kanilang tribo.Ganoon pa man ay katuwang pa rin ang mga ito sa datu.Lalo na sa panahon ng digmaan sa kabilang island at mga nayon.Ang kaniyang ina ang pinaka mayandang babaylan sa kanilang tribo,pinaka marunong manggamot kung kaya't naging pinuno ng grupong babaylan.

Sumilip rin siya sa silid ng ina at nakumpirmang wala nga ito roon.Dinapuan siya ng kaba.

"Nag-ikot ang mga kawal kaninang umaga at may natagpuang katawan sa lawa,lumulutang at pugot ang ulo.....Nangangamba ako 'pagkat ang suot ay tulad ng sa 'yong ina."Tinakasan ng kulay ang matanda.

"Kaya agad akong tumakbo rito upang alamin kung mali ang aking hinala."Napadausdos paupo sa malamig na kamagong bilang sahig ng kanilang dampa."Ang iyong ina....pinatay siya ng kabilang tribo,Rinanda!"

Pinatay?

"Apo,a-ano ba ang iyong sinasabi?dumalo lamang ang inay sa piging ng mga pinuno."Ngumiti siya na agad ring napawi nang makitang bumuhos ang luha ng matanda.

Naglalaro na sa isip niya ang mga posibleng nangyari.

"Rinanda!ang piging na iyon ay ginawa lamang para sa isang pagpupulong para sa nalalapit na pagsalakay ng kabilang isla,"anito sa nanginginig na boses."Ang mahal na datu ay nakatanggap ng sulat mula sa Umalohokan,susugod ang tribong Pinara kinabukasan."

Linalamon ng kaba si Rinanda habang nakikinig sa salaysay ng nakatatanda.Si apo Sinag ang pinuno ng mga manghahabi,matalik na kaibigan ito ng kaniyang ina Miyeng.

"Naging padalos-dalos ang mahal na datu,tinipon ang mga kawal para maunahan ang kabilang panig.Nangamba ako kaya't tumulong akong magpalikas sa ating ka-tribo.At ang iyong ina,naiwan siya kasama ang mahal na datu."

"Paano?hindi ba dapat ay ligtas siya pagkat kasama niya ang mahal na datu?!kung ganoon,paano?paanong mangyayaring si ina....?"her voice trembled.Ang bigat sa dibdib niya ay sinilaban at napalitan ng poot.

"Natambanan ang mga kawal ng ating tribo sa dagat pa lamang,Rinanda.Ang Mahal na datu at ang iyong ina ay hindi pa rin natatagpuan ngayong umaga.Nag-aalala akong baka nabihag sila ng kabilang tribo."

"Iyon ang aking hinala hanggang sa may naragpuan silang bangkay na nakadamit pang babaylan."

Rinanda clenched her fists,dugging hee long fingernails on her palm.Masakit.Masakit kaya't tiyak niyang ito ay totoo.This is the reality.

Tinatagan niya ang loob at tinungo ang sinasabing bangkay kasama si apo Sinag.Balot sa isang itim na banig ang bangkay na sinasabi.Ang umalohokan,ilang babaylan,simpleng mamamayan,manghahabi,mangingisda,mangangaso at tatlong sepulterero ay nakapalibot sa naturang bangkay.

Siksikan.Hinawi nuya ang kumpulang tao at tinakbo ang itim na banig.Nanginginig at halos mapaluhod siya para lamng masulyapan ang itsura nito.

"Rinanda."A baritone voice said.

Hindi nilingon ni Rinanda ang tumawag.It was her best friend Amir.

Her fingers were trembling as she open the mat slowly.Pinuno niya ng hangin ang baga.She begged to God,hoped that it wasn't her beloved mother.

But when she finally opened it.Her world sunk.Her heart clenched till it cannot beat properly.

The body is the same.The clothes are the same.The coral bracelet is the same.****!

"Ina,Ina,Ina!"she chanted.

Her mom was killed brutally. There's no doubt that she is her mom.She knows her too well.Even her head was cut off,even she was lashed into hundreds....this is her mom.

"Ina!"she cried like a little child,not wanting to let go of her body."Ina!ina!"

"Rinanda,pakiusap huminahon ka."

"Amir,si ina!"sumbong niya.Her tears were flowing like a stream,

"Rinanda,tumayo ka,Pakiusap,tumayo ka."Amir tried to coax her.

Her hatred for the other datu is blazing.She wanted to kill him.

"Gaganti ako.Ina,gaganti ako para sa 'yo."